SS "DF" en het strijdverloop

De spelers staan klaar. Het publiek zit, het doek gaat open. Wat gebeurde er daarna ? Hiervoor zijn er maar twee draaiboeken te bedenken, een kort en een lang script.

Voor deze dag waren er drie doelen opgegeven:

1. Een doorbraak te forceren op het sleutelpunt, "das Fort am Fusse des Grebbe-Berges"
2. Dan zo snel mogelijk de stoplijn te doorbreken en uit te schakelen
3. Tenslotte door te stoten naar de spoorlijn bij Rhenen

De volgende schets geeft een overzicht van het strijdverloop op 12.5.40. De aanval ontwikkelde zich zo op het oog volgens het eerste script voor SS "DF", met een snelle ontknoping.

Bron: NIMH Coll 401 (Kriegstagebücher), Inv Nr 1311

Tussen Renkum en Wageningen staan drie eenheden artillerie gereed. Twee met 10,5 cm le FH en één met 15,0 cm s FH. In mijn interpretatie alleen de Divisieartillerie, 4 en/of 6/AR 207, III/AR 311, III/AR 207. Niet ingetekend zijn de batterijen van 10 en 11/AR 256 en II/AR SS. In de spits van de aanval bevinden zich II/SS "DF" (Bataljon Von Scholz) en III/SS "DF" (Bataljon Wäckerle). I/SS "DF" (Bataljon Müller) wordt aangezet tegen de verdedigingslinie aan de Grift. In aantocht is bataljon I/IR 322 (Bataljon Freyher). Dat was de situatie van ongeveer 14.20 uur. Het lijkt er zo op, dat de aanval snel en probleemloos verliep.

Er zijn verschillende overwegingen om toch te kiezen voor de andere ontknoping, die van het lange script:

* Op dit soort schetsen worden alleen de grote eenheden en de voornaamste verplaatsingen ingetekend
* Drie bataljons zullen zich niet gereedgesteld hebben in de beperkte ruimte vlak voor het Hoornwerk
* Evenmin kunnen zij zich in korte tijd door de flessenhals bij de Grebbesluis gewrongen hebben
* Tenslotte is niet aannemelijk, dat zij zich meteen volledig op de Grebbeberg hebben kunnen ontplooien

Eigenlijk zijn dit maar twee argumenten: (1) De schets is een vereenvoudigde weergave, en (2) Ruimte en logistiek dwongen de drie bataljons SS "DF" tot een geleidelijker ontwikkeling.
Er zijn nog enkele aanvullende aanwijzingen, dat het lange script van toepassing was.

(1) In de KTB's wordt gesproken over een aanval "mit Teilen III/SS u. II/SS" in de spits. Het blijkt dan om de stoottroepen van 9/SS "DF" en 12/SS "DF" te gaan.
(2) Omvangrijke verplaatsingen langs de Rijksstraatweg en de parallel lopende wegen konden pas plaatsvinden nadat het flankvuur vanuit de linie aan de Grift was uitgeschakeld. Dat kostte blijkbaar nog uren.
(3) De brug moest eerst hersteld worden. Volgens KTB 207. ID was dat pas om 15.55 uur (17.35 Uhr) gerealiseerd.
(4) Op de Grebbeberg werden maar een paar honderd schuttersputten aangetroffen na de strijd. Dat wijst op ingraven daar van eenheden van compagnies-, eerder dan van bataljonssterkte.

Wat het eerste punt betreft is het KTB SS "DF" (pag. 7) bijvoorbeeld heel duidelijk:

"Der Angriffsbegin wurde für 14.20 Uhr befohlen. Die Stoss- und Pioniertrupps lagen in ihren Ausgangsstellungen. Nach dem letzten Feuerschlag der auf das erste Angriffsziel [het "Fort am Fusse des Grebbe-Berges"] zusammengefässten Artl [artillerie] sturzten die Stosstrupps der 9. und 12. vor, dicht auf folgten die Pionierstosstrupps mit den Flosssäcken. Im starken Feuer der eigenen Artl war es nicht gelungen, alle feindlichen Nester und Stellungen zu zerschlagen, und so lag am Grebbe-Bach [de Grift] stärkstes feindliches Abwehrfeuer aller Inf[anterie]-Waffen."

De lezing van Rechlin (zoals weergegeven in "Die Geschichte der 207. und 281. ID", pag. 29-30) [BA-MA, MSG3-1907] verschilt weinig hiermee, is alleen veel uitvoeriger.

In het KTB 207. ID staat (met een hiaat door brandschade, door mij aan de hand van het Uittreksel van Rechlin S. 252 [NIMH Coll 409 (Gevechtsverslagen) Map 550, Inv Nr 0018a] ingevuld):

"14.20 Uhr Angriffsbeginn für SS Rgt, das mit III.Btl am Grebbe-Schleuse, mit II. südl. davon [dus langs de Rijndijk, in verband met de baggerput en de benodigde dekking ?] [über geht] *
[15.15 Uhr ist mit III/SS der Einbruch in die Grebbe-Stellung gelun] gen bei Punkt 36. Auch II/SS geht trotz schwerstem Abwehr- und Flankenfeuer mit Teilen südl. davon über.
Die Schleusenbrücke ist trotz stärkstem Artl Beschuss für Schützen noch gangbar.
16.10 Uhr hat sich III/SS bis zum vorderen Rand der Waldlichtung [open plek, d.w.z. de roggeakker] an Strasse Grebbe-Schleuse - Rhenen gegen den sich in einzelnen Widerstandsnestern und auf Bäumen zäh verteidigenden Feind durchgekämpft."

Hier staat zwart op wit, dat het het derde bataljon (niet ook het tweede) na de doorbraak nog bijna twee uur kostte om zich vooruit te werken tot aan de roggeakker. Bijna anderhalf uur later had zich ook het tweede bataljon daarbij gevoegd. Zij vormden en hielden vanaf laat in de middag (16.20 uur) dit bruggenhoofd.

Mijn conclusie ligt hiermee voor de hand:

* Het kostte nog uren na het begin van de aanval voordat de doorbraak ver genoeg was verbreed,
* de verdediging aan de Grift was uitgeschakeld,
* een noodbrug was geslagen,
* delen van II/ met III/SS "DF" een bruggenhoofd op de Grebbeberg kon vestigen en behouden, dat sterk genoeg was om de volgende dag een goede kans te hebben om de stoplijn te doorbreken.
* De dagdoelen 2 en 3 waren daarmee niet gehaald.



* In het Uittreksel van Rechlin staat: "Angriffsbeginn des SS-Rgts "DF" mit Teilen [!] III/SS u. II/SS."