Duitse oorlogsmisdaden

Naar de mening van veel oud-strijders begingen troepen van SS-Standarte "Der Führer" in mei 1940 bij en op de Grebbeberg oorlogsmisdaden, waarbij tientallen Nederlandse soldaten alsnog sneuvelden. Onder meer door Prof. H. Amersfoort werden die wat gemakkelijk weggewuifd. Een vlammend protest van een oud-strijder, toen nog in leven, werd ook naar de prullenbak verwezen.

Dit onderwerp zit me erg hoog. Gisteren werd gelukkig in Trouw en Checkpoint een lang artikel gepubliceerd, waarin de slachtoffers bij huize "Wilhelmina" aangewezen worden als zeer waarschijnlijk standrechtelijk geëxecuteerd. Of dat rechtmatig gebeurde, is hoogst twijfelachtig. Naar mijn inschatting mag het relaas van Wil Hulscher serieus genomen worden. Zo dachten blijkbaar ook Checkpoint en Dagblad Trouw daarover.

Het is niet mijn gewoonte om ruim uit eigen werk te citeren. Toch volgt hier de volledige tekst van een vandaag door mij ingezonden stuk naar de redactie van www.grebbeberg.nl. Toegezegd werd, dat dit zo spoedig mogelijk op de website komt.
Verder hier zonder commentaar of toelichting. Dat lijkt me overbodig.

Duitse oorlogsmisdaden

In enkele gerespecteerde bronnen worden de rapportages in Nederlandse gevechtsverslagen over mogelijke oorlogsmisdaden door de Duitse troepen begaan, nogal gemakkelijk weggewuifd. Bronnen zijn onder meer:

Prof. dr. H. Amersfoort, Drs. P. Kamphuis, "Mei 1940 De strijd op Nederlands grondgebied" (2e herziene druk, 2005). Met name voor zijn conclusie -beter: zijn daar nog niet voldoende onderbouwde stelling- op pag. 381:

"De schendingen van het oorlogsrecht waren dan ook geen systematisch verschijnsel in de zin dat zij behoorden tot de geaccepteerde of zelfs opgedragen [!] Duitse strijdmethoden. Veeleer zijn zij te beschouwen als incidentele afwijkingen van de norm, die in de meeste gevallen, net als aan de Nederlandse kant [!], spontaan voortkwamen uit de hitte van het gevecht. Aan Nederlandse zijde zijn deze voorvallen [!] onder andere toe te schrijven aan het ontbreken van gevechtservaring. Overlevingsdrang en andere zeer primaire emoties als wraak, woede en frustratie bleken soms [!] sterker dan de gevechtsdiscipline".

Deze stelling riep hevig protest op van oud-strijders, onder meer van W.D. Jagtenberg, ing. Met zijn brochure "Geschiedvervalsing over de Meidagen van 1940 [..]" kreeg hij jammer genoeg geen voet aan de grond. Hij werd als een lastige mug weggejaagd.

Amersfoort werkte zijn stelling (naar zijn idee) in een volgend boek voldoende uit en onderbouwde die met voorbeelden uit beide kampen. Dat gebeurde in "Ik had mijn Roode-Kruis band afgedaan; oorlogsrecht en gedragingen van Nederlandse en Duitse militairen in gevecht, mei 1940".

Het heeft, naar mijn mening tenminste, geen zin, de discussie te heropenen op basis van de definitie die Amersfoort gaf. Hij verkleinde de lijst van bekende oorlogsmisdaden namelijk zo bijna tot nul. Uit enkele tientallen bekende en zo goed mogelijk gedocumenteerde gevallen. Die waren voor hem niet meer voldoende om van "structurele" of "systematische" schendingen van het oorlogsrecht te spreken. Ook werd de tegenpartij een spiegel voorgehouden: "Jullie deden het ook". Het zijn allebei bekende debatingtrucs. De auteurs van "Levende schilden en witte vlaggen" liepen nog wel in die valkuilen.

Naar mijn idee staat voldoende vast, dat de Duitsers (van SS-Standarte "Der Führer") oorlogsmisdaden hebben begaan bij de Grebbeberg. In Checkpoint en Trouw wordt er weer één zeer aannemelijk gemaakt, bij Huize Wilhelmina. Een standrechtelijke executie [?] als vergelding voor een beschoten Duits gewondentransport. Of de opgegeven aanleiding daarvoor niet een verzonnen excuus is, kan niet worden vastgesteld. Het werd met eigen oren gehoord. Moeilijk te bewijzen. Zoveel oud-strijders uit die tijd zijn niet meer in leven. Maar in elk geval is een "jij ook" geen geldig excuus. Het geeft de daders geen verschoningsrecht, een wat vreemd klinkende juridische term.

In het Dagboek dat mijn oom Sgt. A. Vink (Groepscommandant bij 1-II-8 RI) schreef, zijn ook nog enkele oorlogsmisdaden opgetekend. Naar mijn lekenoordeel tenminste, ik ben geen deskundige in het oorlogsrecht.

"Na overleg met enkele anderen deelde ik mede dat we ons over zouden geven. Inmiddels werd door enkele geweerschutters die ik niet direct bereiken kon nog gevuurd. Ik bond mijn zakdoek aan mijn bajonet en stak mijn geweer omhoog. Daarna wachtte ik in het mitrailleurnest het verdere verloop af. Het duurde nog enige tijd voor de Duitsers bij ons waren. Ongeveer acht uur waren zij onze stelling genaderd en wierpen een handgranaat naar binnen [was dat geen oorlogsmisdaad ?]. [..] Voorzien van een witte zakdoek die ik voor me uithield, verliet ik de stelling, waarna de anderen mij volgden.
Tijdens de overgave werden Berendsen D.J. en een soldaat van de Pag door een schot gewond [was dat geen oorlogsmisdaad ?]. Of zij hieraan overleden zijn weet ik niet met zekerheid. Korp Kok werd aan de hand gewond. Bij de uitgang stond een Duitser met het geweer in de aanslag. Niet licht zal ik vergeten het duivelse gezicht dat ik toen voor mij zag. Er lag niets menselijks meer in. We moesten direct onze uitrusting afdoen en werden met de handen omhoog en met achterlating van alles opgejaagd. Zo maakten we kennis met de Duitse stoottroepen, SS-mannen en soldaten van het z.g. doodskoppenregiment, mensen die voor niets terugdeinzen en voor wie het leven geen waarde meer heeft als het gaat om de overwinning van het Duitse Rijk."

Voor alle duidelijkheid, mijn oom was boekhouder, zeer precies. Hij maakte aantekeningen in een boekje en werkte die na terugkeer uit krijgsgevangenschap waarschijnlijk kort na zijn verjaardag (16 juni 1940) uit. Het mag daarom beschouwd worden als een contemporain document van hoge kwaliteit. Excuus voor het jargon.

Het zou de redactie van "Mei 1940" sieren, als de bewuste passage op pag. 381 (zie boven) en het te gemakkelijk oordeel over Nederlandse soldaten die net zo goed verkeerde dingen deden, eruit gehaald werd bij de volgende herziene druk.


Dr C.J. Ruissen
Amersfoort, 18 december 2011