Vragen en antwoorden

Zeker is, na dit onderzoek, dat er op de Wageningse Berg Duitse artillerie in stelling heeft gestaan. II/AR SS stond in de Villawijk. IV/AR 256 eerst, en s Art Abt 735 waarschijnlijk daarvoor in de plaats gezet, in de Bosrand. Ruim genomen ook, III/AR 207 en III/AR 311 in het gebied tussen Wageningen en de Berg.

Er blijven belangrijke vragen open, over de inzet van al het geschut bij de Grebbeberg. Antwoorden daarop zijn, met de gegevens van nu, niet te vinden. Getuigen zijn er weinig meer. Herinneringen zijn verkleurd en vervaagd. Veel materiaal ging verloren.

Mogelijk, dat later toch nog een ontbrekend stuk informatie gevonden wordt. Bij mensen thuis, en verspreid over grote archieven, moet nog heel wat aanwezig zijn. Er worden nieuwe methoden voor opsporing en ontsluiting ontwikkeld. Digitaal te raadplegen verzamelingen en archieven, zijn in elk geval een grote verbetering. Soms, onverwacht, valt dan weer een stukje op zijn plaats. Dergelijke verrassingen vormen de motor voor mijn onderzoek.

Hoofdvraag van deze studie was, welke eenheden Duitse artillerie bij de strijd om de Grebbeberg zijn ingezet, en waar die (vermoedelijk) hebben gestaan. De gevonden antwoorden zijn, van dag tot dag, samengevat in de volgende tabel.


Er zijn verschillende vragen, die met de beschikbare gegevens geen afdoende antwoord kunnen krijgen. Het zou geweldig zijn, als daarvoor nog nieuw materiaal bovenkomt. Bijvoorbeeld:

1) Wat werd met de indeling bij de opmarsgroepen van Spoorweggeschut beoogd ? Nu is alleen een algemeen doel bekend. Vernieling van grote bunkercomplexen, om een plaatselijke doorbraak te forceren. Door de Duitse legertop werd daarbij zeker gedacht aan Kornwerderzand. Maar misschien ook aan de forten Pannerden, Westervoort, en de forten van de Nieuwe Hollandse Waterlinie ?

2) Hoe vaak, met welke batterijen, en hoe veel heeft I-12 RA gevuurd op de stellingen "Bij Dorskamp" ? En heeft dit vuur doel getroffen ? De gevechtsberichten zeggen hierover weinig of niets. De Cdt van 4-I-12 RA geeft alleen aan, dat de batterij op 12 mei zonder ophouden vuurde. De LKA, Kol Bartels, gaf een overzicht vuren van de LKA. Hieruit blijkt, dat vooral die dag vijandelijke artillerie werd bestreden. Onder meer door I-12 RA. Op de plaatsen "NO van Wageningen" en in "vt 176.12 - 443.05". En op de tijdstippen 11.05, 13.45, 17.00, 18.38. GenMaj tit. b.d. Nierstrasz schrijft deze aan 4-I-12 toe. Maar heeft 2-I-12 RA (de batterij in stelling rechtsvoor) ook niet op deze doelen gevuurd ? Vanzelfsprekend kon men tijdens de gevechten niet vaststellen in welke mate deze vuren de beoogde doelen troffen. Maar heeft men dit niet na de capitulatie verder onderzocht ?

3) Eén of tweemaal, dat is uit de stukken niet helemaal duidelijk, zijn de stellingen van Duitse artillerie in de bosrand NO van Wageningen gebombardeerd, en beschoten, door Nederlandse vliegtuigen. Hebben deze acties doel getroffen, en is daarmee persoonlijke of materiële schade aangericht ? Bekend is, dat de Bosrand benut werd voor de gereedstelling van IR 322. En er is een Duits verslag van een Obergefreiter van 3/Bb [Beobachtungsabteilung] 30, over de Pinksterdagen voor de Grebbeberg. Blijkbaar had zijn eenheid een plaats betrokken in de Bosrand. Hij zegt, dat bommen 40 - 50 meter voor het rechter stuk, van de Mörser batterij die daar stond, ingeslagen zijn. Nederlandse geschutfilms zijn niet gevonden, en de gevechtsberichten zijn te vaag. Zou er ergens bij het NIMH, of in het Centraal Archieven Depot van Defensie, niet toch nog een brokje nadere informatie zijn ?

Tot slot nog dit over vragen en antwoorden, in een breder onderzoek van derden.
Op het ogenblik doen leden van de Historische Vereniging Oud Wageningen research voor een boek over Wageningen in oorlogstijd. Onder meer is het de bedoeling, daarin de geheimzinnige vondst te behandelen van enkele burgerslachtoffers in dit gebied. Neergelegd in een ondiepe kuil. Ergens tussen 10 en 14 mei 1940. Hielden die gruwelijke vondsten verband met de prominente Duitse aanwezigheid in dit gebied ? Werden zij misschen omgebracht, verdacht van spionage ? In verband gebracht met de Nederlandse beschietingen op de artillerie "Bij Dorskamp", en de bombardementen op de stelling(en) in de Bosrand ? Dat zijn belangrijke vragen. De hypothese past goed in de bekende gegevens. Maar echt bewijs, of tegenbewijs, zal moeilijk te leveren zijn.