Wp Groene Bank

Over Groene Bank, de afdelings-waarnemingspost van III-8 RA aan de Bergweg bij Rhenen, schreef Nierstrasz, dat deze post "met het beste uitzicht" op 12 mei te 6.10 moest worden verlaten ["De Strijd", III/3, p. 343]. Merkwaardig genoeg, gingen de waarnemingen volgens de registers gewoon door. Deze tegenstrijdigheid is nu opgelost. Er kon weer een stukje van de puzzel op de juiste plaats worden gelegd.

Het bericht, dat de post Groene Bank verlaten wordt, staat zonder tijd in een nieuw gevonden bericht. Dat is het verslag van Elt U.H. Meyer, Lt Vuurregelingsdienst (VRD) van III-8 RA. Zie onder. Dit verslag staat niet op de website van www.grebbeberg.nl en is nu door mij uit het archief gelicht. Verder nog twee documenten, met aanvullende gegevens over afgegeven vuren, en waarnemingen op Duitse artillerie. Eén van deze documenten bezat ik al, maar dat hield nogal plotseling op, op 13 mei. Een nieuw aangetroffen document heeft ook een storend hiaat. Daarin ontbreken de pagina's 17 tm 19, met aantekeningen over 12 mei. Beide hiaten bleken niet te dichten. Ook de originelen in het archief hadden dit gebrek. Naast elkaar gelegd, ontstaat wel een vrij compleet beeld.

Als aanvulling op de documenten van de website, beschik ik nu over de volgende documenten uit het NIMH-archief, Collectie 409 ("Gevechtsverslagen en -rapporten mei 1940", tussen haken de Inventarisnummers):

Aantekeningen Staf 8 RA, Tlt C.W. de Visser, [511001].
Afschrift Dagboek Staf 8 RA, auteur niet aangegeven, [511001].
Vuurregelingregister Cdt I-8 RA, Maj A. van der Wiel, [511007].
Verbeterd volledig Stellingbericht Cdt III-8 RA, Kapt J. van 't Land, [511007].
Een onvolledig lijstje met coördinaten van reservestellingen en vuren I-8 RA, Lt TMO G. Smit [511011].
Afschrift Bevels- en Meldingenregister van III-8 RA, auteur niet aangegeven, [511016].
Verslag Lt Vuurregelingsdienst, Elt U.H. Meyer, [511017].

Eerst van belang is, de plaatsen van beide opvolgend gebruikte posten "Groene Bank" vast te stellen. Die posten zullen we verkort aangeven met Wp GB1, en Wp GB2.

Wp GB1 had als coördinaten 167,81 - 442,35 (Bergweg). Door TMD bepaald [Coll 409, Inv Nr 511007].
Wp GB2 had als coördinaten 167,30 - 442,80 (Oude Veenendaalse weg). Eigen benadering.

De laatste benadering is als volgt tot stand gekomen.
Elt VRD schrijft in zijn verslag, dat de wp werd verplaatst naar een mitrailleurnest "in een boom nabij de middenbatterij" [Idem, Inv Nr 511017]. De bedoelde batterij was volgens al eerder bekende gegevens 3-III-8 RA. Cdt III-8 RA geeft aan in zijn stellingbericht, dat die bij 167,18 - 442,75 was [Idem, Inv Nr 511007].
Een mitrailleurpost was bedoeld voor de nabijverdediging. Meestal niet verder dan zo'n 100 m links of rechts van de batterij vandaan. Omdat niet bekend is, op welke vleugel de mitrailleur stond, neem ik de middenweg. Plaats rechtvoor, ongeveer op de knik in de Oude Veenendaalse weg. De juiste plek zal dan hooguit 75 m N, of 75 m Z daarvandaan zijn geweest, in verband met de breedte van de batterij. De stukken moesten volgens de voorschriften 30 - 50 m van elkaar vandaan staan. Breedte daarmee voor een batterij van vier stukken 90 - 150 m.

Blijft nog over de vraag, op welk tijdstip ongeveer van stelling gewisseld werd. Het verslag van reserve-kapitein H. Ballot (op de website) geeft hier een (opnieuw verwarrende) aanwijzing voor [Idem, Inv Nr 511021]:

"Even later begint de middenbatterij weer te vuren. Ze hebben weer een doel te pakken. De afdeelingswaarnemingspost Groenebank is verlaten, sinds de cadet Vaandrig Wynekes daar wat pijnlijk vandaan is komen zetten, met een stijve schouder van een matte scherf [een scherf die bijna alle snelheid verloren heeft]. Luitenant Broekema als verkenner van de afdeeling, en uitstekend met het voorterrein bekend, zit nu in een waarnemingspost vlak achter ons, aan het kruispunt Oude Veenendaalscheweg - Luxe Autoweg [die weg heet nu Autoweg, en gaat over in de Bergweg]. Hij zit daar wel open en bloot, maar Broekema is fel en niet weg te krijgen. Voortdurend kan hij waardevolle meldingen doorgeven."

Het verslag van Wynekes [Inv Nr 511021] noemt dit voorval niet. Elt Meyer [Idem, Inv Nr 511017] plaatst de wisseling tussen 10.42 en 11.52 op 12 en niet op 13 mei, zoals Kapt Ballot. Kapt Van 't Land noemt die ook weer zonder tijd in zijn gevechtsbericht van 12 mei. Onder punt 2 van de "Mededeeling omtrent bijzondere gevechtsvoorvallen". Met als globale plaatsaanduiding, "mitrailleurnest op de viersprong van kunstwegen in vt 167 - 442" [Idem, Inv Nr 511015]. Nauwkeuriger (maar met kaartmeting) dus op ongeveer 167,20 - 442,70. Dat komt goed overeen met mijn benadering. Maar de dag en tijd van wisseling nog ?

Een recent artikel in het blad van de Historische Vereniging Oud - Wageningen geeft een onafhankelijke melding. Dit plaatst het voorval óók op 12 mei, even na 10.00 uur. Op het moment van aflossing. Aan het woord is dan Elt L.D. Broekema, Lt-verkenner van (Staf) III-8 RA ["Oud Wageningen", jrg 38 nr. 2, april 2010, p. 50].
Het Bevels- en meldingenregister geeft, onder Nr 55 van 12 mei, een rooster voor de bezetting van Groene Bank.
Op die dag komt cadet Wynekes hierop voor met diensten van 5.00 - 7.00, 11.00 - 13.00, en 17.00 - 19.00. Broekema had de diensten ervoor. Van 3.00 - 5.00, 9.00 - 11.00, 15.00 - 17.00. Het schema was voor alle waarnemers (zoveel mogelijk) 2 uur op, en 4 uur af.

Op grond van deze gegevens plaats ik de verwonding van Wynekes toch ook op 12 mei, net als Nierstrasz. Maar wel pas om ongeveer 11.00 uur.
Een verwisseling van dagen (zoals 12 of 13 mei) komt in de gevechtsverslagen nogal eens voor. Voorzichtigheid met de datering is daarom altijd geboden.