Artillerievuren

De door Nederlandse artillerie in mei 1940 bij Wageningen afgegeven vuren, zijn vrij volledig in kaart gebracht. Belangrijke bron hiervoor is het Stafwerk ("Groene Serie"). Uitgegeven in de jaren 1947 - 1957, onder redactie van Gen Maj tit. b.d. V.E. Nierstrasz. Vooral Hoofddeel III, Deel 3 van "De Strijd op Nederlands Grondgebied tijdens Wereldoorlog II" [afgekort "De Strijd", III/3]. Bijzonderheden over de acties van onze artillerie, worden verspreid door dit werk gegeven in een paragraaf per gevechtsdag. In p. 205-207, 342-347, 438-452, met Bijlagen Schets/Kaart Nr C5, C10 en C13, "Gebruik van de artillerie bij IV Div" voor 11 tm 13 mei. Aan de hand van deze gegevens is het volgend kaartje samengesteld.


Op 12 mei werden enkele vuren (afsluitingsvuren) afgegeven W van de Grift. Verder lagen de doelen vooral in het Voorpostengebied, en in de Oostrand van Wageningen.
Opgenomen zijn ook enkele vuren vanuit de Betuwe, door de daar geplaatste afdelingen. Op 13 mei kwamen de 7 Veld batterijen van I-22 RA in actie op doelen in de Wageningse Uiterwaarden. Gevuurd werd op Duitse artillerie, vermoedelijk de bespannen 15 cm Hw batterijen van III/AR 311. Deze vuren lagen bij de steenfabrieken "De Blauwe Kamer" en "Plasserwaard", en in de Westrand van Wageningen. Hierover in een volgende aflevering meer.
Een storend vuur is niet ingetekend. Dat werd afgegeven in de nacht van 10 op 11 mei, door het 10 Veld geschut van I-12 RA. Het lag bij Pompstation, op de grens van de gemeente Wageningen, bij Renkum. Ook de snelconcentratie van deze afdeling op Wageningen-Noord, afgegeven op 13 mei, ontbreekt hierin.

Voor een verklaring van de oorlogsschade, opgelopen mei 1940, zijn vooral van belang:
* De vuren in de Westrand van Wageningen. Afgegeven bij Synagoge op 12 mei (14.25, 14.45, 14.59, resp. 15.12, 15.24, 15.52) door de 7 Veld van I-8 RA, c.q. de 15 cm Hw van I-15 RA. Verder bij de Boerencoöperatie en Vada op 13 mei (omstreeks 6.00, resp. 10.20) door 15 cm Hw van III-8 RA.
* Een vuur op 12 mei (12.32) door III-8 RA bij de kruising Slagsteeg - Egelsteeg (vt. 171,90 - 444,25). Afgegeven op Duitse motorcolonnes.
* Een kort vuur, afgegeven op 13 mei (10.30) door III-8 RA aan de Bornsche Steeg. Doel vermoedelijk Duitse artillerie.
* Een nog driemaal herhaald vuur in de Bosrand, N van de Geertjesweg op 12 mei (11.05, 13.45, 14.05, 18.38), afgegeven door de 10 Veld batterijen van I-12 RA. Doel hiervan de vermoede stellingen van Duitse artillerie.
* Het vuur op 11 mei (8.35 uur) van de 15 cm Hw van III-8 RA op de Oude Toren (NH Kerk). En de op 12 mei (5.08) door de 12 L Staal van II-19 RA uitgevoerde beschieting. De laatste staat geregistreerd als een vuur uitgebracht op de Oude Toren. Mogelijk werd hierbij echter bij vergissing de Nieuwe Toren (RK Kerk) onder vuur genomen. In beide torens werden Duitse uitkijkposten waargenomen. De Oude Toren werd in brand geschoten. Vooral de Markt en de Hoogstraat werden hierdoor zwaar getroffen. De brand verspreidde zich in de volgende dagen naar de Zuidwesthoek van Wageningen.
* Een snelconcentratie op Wageningen-Noord (vt 174,70 - 442,25). Afgegeven door I-12 RA op 13 mei (8.30).
* De intensieve vuren in de Oostrand van Wageningen. Afgegeven op 12 mei door II-19 RA. Op 13 mei, door I-8 RA, III-8 RA, en I-15 RA (tussen 6.00 en 8.00). Deze vuren (samen met de beschieting van de Nieuwe Toren, en de snelconcentratie op Wageningen-Noord) verklaren waarschijnlijk een groot deel van de schades in het Rode Dorp en het Bergkwartier. Mogelijk heeft ook het storend vuur van I-12 RA bij Pompstation hier enige schade aangericht.

De schade in de lijn Lawickse Allee - Grintweg - Harnjesweg - Dolderstraat is met de vastgelegde vuren niet goed te verklaren. Waarschijnlijk heeft III-8 RA hier gevuurd. Het overzicht vuren [NIMH Coll. 409, Inv Nr 511015] eindigt op 13 mei relatief vroeg, met het vuur op Bornsche Steeg (10.40). Pas rond 13.00 uur vertrok III-8 RA naar Elst [NIMH Coll. 409, Inv Nr 511020]. Het is onwaarschijnlijk, dat deze afdeling die dag na 10.40 uur zonder opdracht bleef, zoals Nierstrasz aangeeft ["De Strijd", III/3, p. 448]. Eerder is aan te nemen, dat in de hectiek van die dag niet meer alle vuren zijn vastgelegd.