Waarom geen spoorweggeschut ?

Het is erg onwaarschijnlijk, dat er in mei 1940 Duits spoorweggeschut richting Grebbeberg heeft gevuurd. Toch werd dat destijds als zeker rondverteld.

In het rapport van C-II LK staat in dit verband, als we de afkortingen uitschrijven:

"11 mei
9.15 Artillerie Inlichtingen Dienst [AID] meldt, dat Grebbeberg onder zwaar artillerievuur ligt. Opdracht aan de Legerkorps Artillerie Commandant [LKAC], die vijandelijke batterij op te sporen en onder vuur te nemen.
9.30 LKAC meldt, dat volgens de Artillerie Meetcompagnie de vurende vijandelijke zware batterij op een afstand van 22 kilometer ligt, dus buiten ons vuurbereik.
23.00 Algemene indruk van de Legerkorps Commandant [..]: Tegenover II LK vermoedelijk nog slechts zwakke troepen, in hoofdzaak tegenover het Grebbe-acces. Aantal batterijen vermoedelijk vrij gering, doch zeer beweeglijk, waardoor plaatsbepaling door AID slechts bij uitzondering lukt. Aanwezigheid van vijandelijke 15 cm batterijen staat vrijwel vast, [ook] van minstens één batterij met grote dracht (15 cm lang ?).
12 mei
8.35 AID meldt: Rhenen wordt op het ogenblik beschoten met zeer zwaar kaliber, 24 à 25 cm; scherfdikte 5 cm. Snelvuur 2 minuten; thans weer stil."

In het rapport van C-1-II-19 RA lezen we over het vuur op 12 mei:

"[..] een ontzettend vijandelijk trommelvuur brak los [..]. Hierbij werd een kaliber gebruikt van 20 à 24 cm. Naar wij later vernamen stonden deze batterijen in Bennekom en zelfs in Duitsland (spoorweggeschut) opgesteld."

In een uitgebreid verslag van C-I-22 RA staat over dat laatste vuur:

"Te 11.45 meldt de waarnemer, dat zeer zwaar artillerievuur op de Grebbeberg valt. [..] Zo nu en dan een enkel schot. Reeds van verre horen wij het aansuizen en dan een geweldige knal en een grote zuil van aarde en stof in de lucht. Dat zal spoorweggeschut zijn, voor ons onbereikbaar, want dat kan wel 30 km weg staan."

Vooral de laatste, beeldende, beschrijving doet onmiddellijk aan spoorweggeschut denken. Enkelschotsvuur, van grote afstand, zware inslag. Toch is dat eigenlijk wel uit te sluiten. Want:

1) Het spoorweggeschut stond bij Elten en bij Kleef. Het had daar vlakbij ook de aangewezen vuurstellingen.
2) Vanaf die punten (afstand ongeveer 38 km, resp. 40 km) kon zelfs dit geschut met geen mogelijkheid de Grebbeberg bereiken.
3) Het zou overkill zijn geweest, om met deze batterijen de Grebbeberg te bevuren. Afgezien van het Hoornwerk met aangrenzende versterkingen, waren daar geen lonende doelen voor de kostbare 24 cm projectielen van 150 kg.
4) Waarschijnlijk is dit geschut gereed gehouden, om de forten bij Pannerden en bij Westervoort te vermorzelen, en zo een mogelijke blokkade weg te nemen.
5) Zo goed als zeker is, dat vanaf de avond van 10 mei (storend vuur) Mörsers ingezet zijn. Die hadden een kaliber van 21 cm, met projectielen van 110-120 kg. Een haalbaar vuurtempo was 1 schot per 2 minuten.
6) Het ligt daarom voor de hand, dat vuur van Mörsers verkeerd is ingeschat als vuur van spoorweggeschut.