Stond er geschut op de Dunoberg ?

In de vroege ochtend van 11 mei viel op de Grebbeberg het eerste Duitse geschutvuur. De (zware) vurende batterij werd gepeild 22 km verder, op de Dunoberg bij Doorwerth, west van Oosterbeek. Is het waarschijnlijk, dat in die omgeving Duits geschut heeft gestaan ?

In de avond van 10 op 11 mei bevonden de gemotoriseerde AR's zich ergens tussen Arnhem en Renkum. Dat maakt het in elk geval mogelijk.

Laten we dan maar eens aannemen, dat in de omgeving van de Dunoberg inderdaad één of meer Duitse batterijen (gemotoriseerd geschut) stonden. Er zijn daar zeker mogelijke opstelplaatsen. Een controlevraag is dan, of de Grebbeberg binnen de dracht van het beschikbaar Duits geschut lag, en welk type geschut het dan kan zijn geweest.

Gegeven is, dat de afstand Grebbeberg - Dunoberg in rechte lijn zo'n 16 km bedraagt.

X AK had maar twee soorten geschut ter beschikking met een dracht van 16 km of meer. Dat waren enkele batterijen spoorweggeschut, en dat waren de Mörsers.

Het spoorweggeschut betrof Eisenbahnbatterie 664 (bij Kleef) en Eisenbahnbatterie 674 (bij Elten). Dat was oud marinegeschut kaliber 24 cm, afkomstig van schepen van de Wittelsbach-klasse. Deskundigen nemen aan, dat deze kanonnen een reikwijdte (dracht) van zo'n 20 km hadden. Maar mogelijk is dat zwaar onderschat.

Oorspronkelijk had dit geschut een dracht van 26,6 km, bij een elevatie van bijna 46o. Het verschoot projectielen van rond de 150 kg.
Helaas staat niet vast, of die specificaties nog golden na het overzetten op spoorwegaffuit. Door slijtage zal het geschut hebben geleden. En we weten niet, of na ombouw de grootste elevatie nog kon worden gehaald.

Nameten op de kaart leert, dat zelfs vanaf de spoorlijn bij Nijmegen (afstand minstens 20,5 km tot het Hoornwerk, als typisch doel voor dit zware geschut), buiten bereik van deze kanonnen lag. Voor Westervoort (afstand minstens 24 km) werd het bereik nog verder overschreden. Tenminste, als de dracht maar ongeveer 20 km was.

De Mörsers hadden een dracht van ruim 16,5 km. Daarvan zou een opstelling op de Dunoberg dus wel mogelijk zijn geweest. Al was dat bijna op de grens van het bereik. Maar de opgegeven afstand van 22 km klopt dan niet. Tenminste als daarmee de afstand Grebbeberg-Dunoberg bedoeld zou worden. Maar het lijkt veel waarschijnlijker, dat de afstand meetpost-vurende batterij werd aangegeven.

Onze artilleriemeetposten behoorden tot de afdeling 2 AMC. De posten voor geluid- en lichtmeting waren ingericht bij Veenendaal en bij Achterberg. De meetcentrale, waar alle gegevens werden verwerkt en waar de commandant ook zat, was in Leersum.
De afstand Leersum-Duno is ca. 25 km, Veenendaal (Middelbuurt)-Duno ca. 16 km, Achterberg (spoordijk)-Duno ca. 14 km. Ook die afstanden kloppen dus niet.

Daarom is mijn veronderstelling, dat het gepeilde geschut niet op de Dunoberg, maar in Renkum stond. Dat is een kilometer of drie dichterbij. De afstand Leersum-Renkum blijkt inderdaad rond de 22 km te zijn.

Er is voor deze hypothese wat ondersteunend materiaal. We weten, dat in de nacht van 10 op 11 mei geschut in Renkum aankwam, en mogelijk dus al vroeg in de ochtend van daaruit vuurde. Dat punt wordt in een volgende aflevering uitgewerkt.