Renkum of de Wageningse Berg ?

Het staat niet vast, dat de drie eerder genoemde afdelingen (IV/AR 256 min 12, II/AR SS, en III/AR 207) inderdaad nog in Renkum hebben gestaan, en daar vuur hebben uitgebracht voor het gevecht om de Voorposten. De KTB's en bijlagen zijn nogal vaag op dit punt. Ze melden slechts, dat deze eenheden op 11 mei "O van Wageningen" stonden. Dat sluit een positie dichter bij Wageningen (op de Wageningse Berg, of op de Eng) van één of meer batterijen dus niet uit.

Er is een belangrijke getuige, die zelf zag, dat twee eenheden Duitse artillerie in mei 1940 op de Eng hebben gestaan. Dat is de heer Jaap van Tricht. In het boek "Wageningen in oorlogsbrand" van Ad Rietveld [p. 128] staat zijn verslag, dat eerder in het dagblad De Gelderlander van 3 mei 1994 werd gepubliceerd. Hierin staat onder meer het volgende:

"Op zaterdag [11 mei 1940] verschenen de eerste Duitsers rond het ouderlijk huis aan de Dolderstraat [in de Wageningse Eng, tussen Diedenweg en Zoomweg]. (...)
Op de tweede dag van de oorlog, 11 mei, lag de woning aan de Dolderstraat in de vuurlinie. Er kwamen steeds meer Duitsers uit de richting Renkum. Allemaal op paarden, die de zware kanonnen trokken. Op de westkant van de Eng, bij de Diedenweg, werd dat opgesteld. (...)
Op een gegeven moment werd het te gevaarlijk in de Dolderstraat. We zijn naar Oosterbeek gegaan, naar familie. Eerst via het bos. In Renkum kwamen we veel paardenvolk tegen."

Via email en telefoon heeft de heer Van Tricht me nog wat nadere gegevens verstrekt. Hij gaf daarbij aan, dat er twee eenheden artillerie op de Eng hebben gestaan. De eerste kwam op zondagmiddag 12 mei aan. De tweede arriveerde later, in de nacht van 12 op 13 mei. Voorzover hij zich kon herinneren, waren het beide bespannen eenheden. De eerste kwam in het zuidelijk deel van de Eng te staan. Tussen Geertjesweg en Dorskampweg. De tweede betrok stellingen noordelijker op de Eng. Tussen Dolderstraat en Hollandseweg.

Nu is uit de KTB's bekend, dat II/AR SS op 11 mei "O van Wageningen" in stelling kwam, met een waarnemingspost in de ZO-rand van Wageningen. De afdeling III/AR 207 zou de aanval op 11 mei ondersteunen, ook vanuit stellingen "O van Wageningen" [Uittreksel KTB "DF", p. 4].
Uit een andere bron blijkt, dat III/AR 207 op 11 mei naar nieuwe stellingen bij Wageningen ging, of nog zou gaan ("zieht in neue Stellungen bei Wageningen vor"). Verder, dat III/AR 311 vanuit Oosterbeek stellingen verkende voor inzet op 12 mei, ook "O van Wageningen" [KTB ID 207, 11 mei].

Op grond van deze gegevens zijn er twee verschillende interpretaties mogelijk.
De eerste is, dat de in het boek opgenomen datering juist is. D.w.z. dat op 11 mei al één afdeling op de Eng aankwam, en in de volgende nacht nog een tweede afdeling. Dat past goed in het schema van de KTB's.
Alternatief is, dat de in het boek genoemde datum niet klopt, en een dag later moet zijn, zoals nu aan mij verteld. D.w.z. dat III/AR 311 als eerste eenheid pas in de middag aankwam op de Eng. Het gevecht om de Doorbraak bij het Hoornwerk begon ook (na inschieten) rond 12.20 uur. Met dat inschieten kon door verlate aankomst van een gedeeltelijk (?) bespannen afdeling niet op de geplande tijd worden begonnen [Uittreksel KTB "DF", p. 6].

Goed mogelijk is, dat III/AR 207 in de nacht van 12 op 13 mei weer een andere stelling betrok. De afdelingen zullen in de loop van de gevechtsdagen (bij voorkeur in de nacht en de vroege ochtend) zijn verplaatst. Dat was gewenst om tegenvuur te ontlopen. Ook nodig om de infanterie voldoende steun te kunnen blijven geven. Want de gevechtszone verschoof tussen 11 en 13 mei van voorposten, naar Grebbeberg, naar Rhenen.
Vast staat, dat op 13 mei (opnieuw ?) enkele eenheden werden verplaatst. Arko 22 begint zijn verslag over 13 mei namelijk met [NIMH Coll 401, Inv. Nr. 2030]:

"Artillerie der Div. machte an frühen Morgen des 13.5 den befohlenen Stellungwechsel".

Helaas zijn de stellingen met de nu bekende gegevens niet met voldoende zekerheid te reconstrueren. Duidelijk is wel, dat ze naar voren verlegd werden. De actieve artillerie stond eerst (10/11 mei ?) nog in Renkum. Daarna (11/12 mei ?) op de Wageningse Berg en de Eng. Later (12/13 mei ?) vermoedelijk nog dichter bij Wageningen. Op 14 mei waren er al batterijen aan de westkant van Wageningen.