Locatie Groene Bank

Vorige week heb ik een interview gehad met de heer J.A.A. Wynekes, in mei 1940 cadet-vaandrig (in het derde jaar van de KMA, tegen het officiers-examen aan). Hij was toen geplaatst bij III-8 RA. In de meidagen draaide hij diensten als waarnemer op de post Groene Bank. De post Groene Bank werd in de avond van 12.5.40 verplaatst naar een reservepositie, wegens herhaalde beschietingen en zelfs een Stuka-bombardement. Waarschijnlijk waren de beschietingen en het bombardement vooral gericht op het uitschakelen van een nabijstaande batterij luchtdoelartillerie waarvan de post een staartje meekreeg.

Vrij zeker is de exacte locatie van wp Groene Bank (bezet van 10 mei 1940 in de ochtend tm 12 mei daaraanvolgend in de avond) nu bepaald. Mede op grond van het interview. Hierbij een luchtfoto met de vermoedelijke plaats rood omcirkeld.


De heer Wynekes beschreef de post als "een houten platform in een eenzame boom aan de rand van een glooiend terrein, uitkijkend op Wageningen".

Die omschrijving was natuurlijk lang niet voldoende om de positie te bepalen. Maar er zijn gelukkig in andere bronnen voldoende aanknopingspunten. Het Dagboek van Kapt H. Ballot (waarin de locatie ook nog in vrij algemene termen wordt omschreven, maar waaruit blijkt dat terzijde op een roggeveld een batterij luchtdoelartillerie stond), het Stellingbericht (dat de door de Terreinmeetdienst ingemeten coördinaten geeft), een wat gedetailleerder beschrijving van Elt L.D. Broekema, die onder vijandelijk vuur veel waarnemingen deed en naar de mening van de heer Wynekes eigenlijk wel een lintje verdiend had, maar dat niet kreeg.

Zoals gezegd, van het uitzicht kon Wynekes zich weinig herinneren. Een glooiend landschap, Wageningen. Hij is alleen bij elk vuurcorrectie ladder op en ladder af geweest. Hij hoefde ook niet veel meer te doen. De vuren werden door Ubbo Meijer, de luitenant Vuurregelingsdienst, uitgerekend. De waarnemingsmiddelen waren primitief, alleen een artilleriekijker. Eigenlijk een gewone 6x (of 8x ?) vergrotende veldkijker, maar dan met een op matglas ingegraveerd ruitjesraster om relatieve posities te kunnen bepalen.

Broekema heeft meer waarnemingen gedaan, ook omdat Wynekes rond de middag van 12.5 uitviel. Broekema was geboren en getogen in Wageningen en kende de omgeving als zijn broekzak. Zijn waarnemingen op Duitse artillerie zijn helaas (op één uitzondering na) voor de plaatsen onduidelijk vastgelegd.
Over het uitzicht heeft hij onder meer het volgende opgeschreven (10 mei tegen 18.00 uur):

"Van hieraf heb ik uitzicht op Veenendaal, Ede, Bennekom, Achterberg, Wageningen en op de achtergrond: Wolfheze, Heelsum, Oosterbeek, enkele torens van Arnhem en Nijmegen, welk uitzicht rechts begensd [?] is door de straatweg Wageningen-Rhenen.
Het uitzicht is nu vrij levenloos. Nog enkele evacués, nog enkele achtergebleven paarden en koeien, vrij veel kippen en een enkele auto. Van de oorlog is niets te merken, behoudens van tijd tot tijd [vijandelijke] vliegtuigen, acht [!] rokende wrakken van de neergeschoten Duitse vliegtuigen van 's morgens en een brand in Veenendaal, dienende om het schootsveld vrij te maken."

Bron: L.D. Broekema, "Oorlogservaringen". In: "Oud-Wageningen", blad van de Historische Vereniging Oud-Wageningen. Jrg 38 No 2, april 2010 (p. 47).