Toets 1: Onderbouwing

Vooral de volgende passages leverden de onderbouwing voor mijn eerder aangegeven conclusies.

[502001, Berichten II LK] Op 12 mei: "C.-I-15 R.A. meldt: li.[nker]bt.[batterij] onder vuur genomen door vij. [vijandelijke] art. [artillerie]. W.p. [waarnemingspost] Groenebank van III-8 R.A. meldt vurende bt., opgesteld 80 o/oo li. van R.C.K. [Rooms Catholieke Kerk] Wageningen achter laan Nieuwe Haven in vt. [vierkant] 173-442, afstand onbekend. 2 AMC tracht te peilen. (..) "Voorste lijn en stoplijn hebben twee dagen onder hevig vij.[andelijk] a[rtillerie]vu.[ur] gelegen waardoor hoornwerk en koepels op den Grebbeberg buiten gevecht zijn gesteld. Thans ligt de stoplijn wederom onder hevig avu. Uit richting Wageningen, vermoedelijk in stelling op den Wageningschen Berg." (..) Indruk van L.K.C. in den laten avond van 12 Mei betreffende den toestand:
[Het] vij. avu. is ongetwijfeld aanmerkelijk in kracht toegenomen. Toch worden slechts weinig vij.[andelijke] batterijen door de A.I.D. [bedoeld is 2 AMC] gemeld. Wel is geconstateerd, dat vij. art. zeer mobiel is, en veelvuldig van stelling verandert. Sterk[t]e vij. art. is sedert den vorigen dag wel grooter geworden, maar betwijfeld wordt, of het aantal batterijen inderdaad groot is. Zij zijn echter uitermate actief, en schieten zeer goed" (..)


[502022, Dagboek Maj. Kramer, Cdt I-15 RA] Op 11 mei: "± 16.00 van li. bt. Nabij mitraillisten li. van li. bt. zijn eenige [Matige activiteit] vijandelijke projectielen neergekomen.". Op 12 mei: "7.50 aan C.L.K.A. De afdeeling [In hevigheid toegenomen] ligt onder vijandelijk vuur. " (..) "11.45 van Li.bt. Vijandelijk projectiel in batterij gevallen (is later nog eenige malen [Blijkbaar nog altijd storend vuur, of vuur op grote afstand] voorgekomen)." (..) "19.20 van li. bt. Stelling 5 min. Onder vijandelijk vuur met lagen van 2 [Dus afgegeven door een sectie ?] schoten." Op 13 mei: "11.42 van Wp. Vurende vijandelijke art. waargenomen. Doorgegeven aan L.K.A.C."

Het laatste bericht is volgens [502022, Gevechtsberichten Kramer] te herleiden tot: "Vurende vijandelijke artillerie waargenomen in lijn 173,00 - 442,80 175,00 - 442,75 breed 100 m [Blijkbaar één batterij, in stelling bij Dorskamp]."

[502029, Kapt. J.G. Vorstman, Cdt 2-II-19 RA] Op 11 mei: "Vanaf omstreeks 8.00 uur komt het eerste vijandelijke artillerievuur op de Grebbelinie in onze omgeving los. Meerdere Duitsche veld-batterijen zijn in actie; links en achter ons op afstanden van ongeveer 500 à 1000 meter barsten de granaten uiteen." Op 12 mei: Zondagochtend vrij vroeg begint de beschieting weer, in veel sterker mate dan gisteren en met geregelde tusschenpoozen." (..) De scherfwerking van het vijandelijk vuur lijkt ons slecht. (..) Het kaliber waarmee wij nu bewerkt worden is 20 centimeter en grooter." Op 13 mei, nu vanuit de stelling bij de Steenfabriek van Remmerden: "In het begin nog niet zoo, doch later barst overal artillerievuur rondom ons uiteen, terwijl ook bombardementen vanuit vliegtuigen hand over hand toenemen. Tallooze malen cirkelen verkenningsvliegtuigen over ons en andere stellingen heen."

[506001, Verslag Kol. A.M. Van Loon, Cdt IV Div, met aantekeningen van GenMaj J.H. Harberts, Cdt II LK] Op 11 mei: "Pl.m. 2.00 à 2.30 uur vijandelijke artilleriebeschietingen ingezet, hoofdzakelijk op voorpostenstrook. Later verlegd op hoofdweerstandsstrook.(..). De eigen artillerie op den Grebbeberg lag onder zwaar artillerievuur. (..) De waarnemingspost op den Grebbeberg werd uit een boom weggeschoten." Op 12 mei: Inmiddels was vijandelijke beschieting reeds vroeg 2.00 à 2.30 ingezet op Oostrand Grebbeberg en langdurig volgehouden. (..) Te X. uur werd het vuur Noordwaarts verlegd en aanval op Grebbesluis ingezet." Op 13 mei: "Ik verzocht den aanval op het terrein Oost van de Grift te leggen en vooral ook niet te vergeten de vijandelijke artillerie die gepeild was nabij Nol in 't Bosch (noord van Renkum).
Deze artillerie, die buiten bereik onzer eigen artillerie stond, berokkende ons groote schade en vele verliezen.
Ik heb later vernomen, dat dit geschut van 15 en 21 centimeter zou zijn geweest."

[507020, Verhoor Kapt. T. Dales, Cdt MC I-8 RI] Op 12 mei: "Weer hevig avu. Ik vermoedde [!] dat de Duitsche Artillerie opgesteld was Zuid van de kunstweg ter hoogte van de landbouwschool te Wageningen (Wageningsche Berg). Maandagmorgen [13 mei] lag het artillerievuur op de stoplijn."

[511005, Verslag Tlt. J.U. Terpstra, AIO bij III-8 RI] Op 11 mei [M.b.t. nacht 10/11 mei]: "Het lijkt of van zeer ver ook vijandelijke artillerie op de Grebbestellingen schiet, vooral ten Noorden van ons." [Over de gebeurtenissen op de dag zelf]: Vijandelijke artillerie schiet af en toe op de Grebbeberg of op de stellingen daar vlak vóór. (..) Vijandelijke artillerie gaat intusschen door met schieten op de Grebbeberg en op de Voorpostenstrook. Explosies bij Anna's Hoeve, waarbij veel zand opgeworpen wordt, doen vermoeden dat de vijand daarop inschiet, niet versneld." (..) Van de vijand kan ik, ook met de kijker, niets ontdekken, evenmin zie ik de mondingsvlammen van de vijandelijke artillerie, die nu weer af en toe over ons heen schiet op de stellingen van de Grebbeberg. Het uitzicht is niet zeer goed, daar boomgaarden het terrein te veel opvullen." (..) Bij het naderen van de Bastions zie ik rechts van mij 3 witte sterren omhooggaan en wordt het stormvuur blijkbaar afgegeven [Vermoedelijk was dit echter een Duits signaal, dat "Hier eigen troepen" aangaf]." (..) Vijandelijke artillerie houdt dit gedeelte onder vuur met enkele schoten die tijdprojectielen schijnen te zijn, daar een er van, die niet ver van mij springt, volstrekt geen zand opgooit."

[511015, Overzicht van de vuren, afgegeven door III-8 RA, Lkol J.M. de Kruijff, Cdt 8 RA]. T.m. 12 mei waarnemingen op auto's. Vijandelijke artillerie in het voorterrein, vermoedelijk infanteriegeschut. Op 13 mei: "10.40 3-III-8 [RA] Vijandelijke artillerie in stelling bij Bornsche Steeg [NW-ZO lopend door vt 173-44]".

[511015, Gevechtsbericht 13 mei, Kapt. J. van 't Land, Cdt III-8 RA] Als mededeling omtrent bijzondere gevechtsvoorvallen: "Te pl.m. 10.20 uur vuurt de Rechter Batterij [1-III-8 RA] op vijandelijke artillerie, bij fabriek" [Drukkerij Vada, vergelijk 511019, Dagboek Kapt. H. Ballot] in vt. 173 - 441.

[511019, Dagboek Kapt. H. Ballot, Cdt 1-III-8 RA] Op 11 mei: "De vijand heeft blijkbaar in den nacht artillerie in stelling gebracht, en de eerste granaten suizen aan. Het is geen bepaald gericht vuur." (..) We komen meer onder vuur te liggen, de projectielen knallen met een scherpe droge knal boven ons hoofd. Het is blijkbaar tijdvuur van licht geschut. Men brengt mij wat scherven en buizen. De laatsten zijn van een bijzonder licht soort witmetaal, met weinig koper eraan. Veel van 's vijands vuur begrijpen we niet, maar het is gemakkelijk dat hij in deze storende vuren zo methodisch te werk gaat. Eerst zien wij de lagen boven Rhenen, dan volgt de Koerheuvel en omgeving, dan zijn wij aan de beurt en dan wordt het vuur nog een of twee etappes naar links [Naar het N gelet op de andere stappen] van ons verplaatst en zoo herhaalt zich dat." (..) De midden batterij (3e batterij) vuurt nu op gerij, waarschijnlijk ook weer artillerie in stelling komende bij de Slagsteeg [Vlg 511002, Gevechtsbericht 12 mei 8 RA op 12 mei, 12.32 uur, vt 171,90 - 444,25 snijpunt harde en landweg - naderende Duitsche motorcolonnes]." Op 12 mei: "De vijandelijke artillerie laat zich ook niet onbetuigd en we zien zwaar vuur even rechts [Z] van ons liggen boven de Laarsche Berg. Ook wij liggen meer en meer onder gericht vuur." Op 13 mei: "De afdeelingswaarnemingspost Groenebank is verlaten, sinds de Cadet Vaandrig Wynekes daar wat pijnlijk vandaan is komen zetten, met een stijve schouder van een matte [weinig snelheid meer hebbende] scherf." (..) Even 6 uur (..) Meer naar rechts in de richting van de grijze loods, het veilinggebouw aan de [Oude] Haven te Wageningen moet een batterij staan die het ons lastig maakt. Ook in de nacht hebben we daar zien vuren. Trouwens, met vrij groote zekerheid hebben we het mondingsvuur gezien van een batterij die we peilen in de richting van Hotel de Wageningsche Berg. De ontbrandingen corresponderen precies met de dan even later in onze omgeving neerkomende projectielen. Een ruwe berekening van geluid, snelheid en vluchttijd, bevestigt onze veronderstelling, dat deze batterij ongeveer bij het Hotel moet staan en dus buiten ons bereik ligt."(..) De vijandelijke artillerie is blijkbaar in de nacht versterkt en meer en meer komen we onder vuur te liggen. Rechts voor ons gaan eenige barakken in Achterberg in vlammen op, en overal zijn springpunten in de lucht en aanslagen. Het vuur wordt blijkbaar geleid door een vliegtuig, dat ijverig af en aan vliegt. (..) Carbin leidt nog een vuur op een artillerieopstelling even links van de drukkerij (Vada) die daar aan de rand van het stadje (Wageningen) staat, met de middenbatterij."

[512016, Verslag Maj. J. F. Grosjean, Cdt I-12 RA] Op 12 mei: "Betrekkelijk rustige nacht. Op de stelling en op de omgeving daarvan ligt vijandelijk vuur van een batterij, die ergens achter Wageningen staat." Op 13 mei: "In kh [kaarthoek] 18.20 [In deze richting ligt Dorskamp] wordt vanuit de wp. een vurende vijandelijke batterij waargenomen. Op ons stellingterrein ligt des morgens vuur."